Op zaterdag 27 september 2014 was het jaarlijkse uitstapje van het Gilde richting West Brabant. Het vertrek, per touringcar, was vanaf het Aerthijsplein in Ospel.
Het programma was als volgt:
Bergeijk, halfgesloten standaardmolen
Hilvarenbeek, beltmolen
Oisterwijk, stellingmolen
Moergestel, gesloten standaardmolen
Spoordonk, watermolen met onderslagrad
Veldhoven-Oerle achtkant stellingmolen.
Als afsluiting was er een dinerbuffet op een modern melkveebedrijf te Ospel.
In zijn welkomstwoord in de bus gaf organisator Geert van Winkel de medereizigers een opdracht op papier mee. Dus dat werd extra opletten.
De eerste molen was halfgesloten standaardmolen te Bergeijk uit 1758. Een houten as, een voormolen en een achtermolen en diverse versieringen in de constructie van de kast waren enkele opvallende details van deze molen. Het was een voormalige banmolen en daarmee was een vraag ook mee beantwoord.
In Hilvarenbeek bezochten wij De Doornboom. Een maalvaardige ronde stenen bergkorenmolen. Een vlucht van 27.10 meter, wiekvorm systeem Fauël met automatische remkleppen en steekborden op beide roeden. Een Engels kruiwerk met gietijzeren rollen en een kruilier zowel handmatig als ook elektrisch bediend kan worden. Tevens opvallend detail aan de staart was de staartrol. Op deze molen wordt nog regelmatig consumptie meel vervaardigd vandaar dat er ook een koppel elektrisch aangedreven stenen te vinden is. Naast de molen is een prachtige heemtuin, langs de molenberg zijn diverse oude rassen fruitbomen geplant en in de voormalige molenschuur is een museum ingericht met als thema “de dorpsdokter”.
Molen nummer drie was De Kerkhovense Molen te Oisterwijk, een maalvaardige ronde stenen stellingmolen. Een van de molenaars daar is de heer Hub. Van Erve, examinator van het landelijk gilde. De molen is uitgerust met drie koppel stenen waarvan een elektrisch aangedreven wordt. De binnenroe is Oud Hollands opgehekt, de buitenroe systeem Fauel met automatische remkleppen. Een Engels kruiwerk met 33 rollen en een kruihaspel eveneens met staartrol.
De vierde molen was de gesloten standaardmolen van Moergestel. De molen is gebouwd op deze locatie in 1852. De kast is ouder en enkele delen dateren uit ca. 1600. Om onder de kast door te kunnen lopen werden de teerlingen ooit verhoogd. Hierdoor neemt het vermogen van de molen ook toe. In 2010 werd de houten as met insteekkoppen vervangen door een nieuwe gietijzeren as. De insteekkop is op het molenterrein nog aanwezig. In de kast drie koppel kunststenen en in de paraplu een elektrische maalstoel. Oud Hollands opgehekt en kap en paraplu gedekt met schaliën.
Dan naar de watermolen die als volgende molen op het programma stond, namelijk De Spoordonkse Watermolen in het dorp Spoordonk. Een onderslag watermolen uit 1868 die ligt aan de rivier de Beerse. Het is een graanmolen, een voormalige dubbele onderslag watermolen waarvan het waterrad overdekt is. Het ene rad heeft een doorsnee van 5.44 m , het andere 6.50 m. Waar voorheen het rad van de oliemolen zat, werd in 2012 een waterrad aangebracht ter opwekking van groene stroom. De ruimte waar olie geslagen werd, doet tegenwoordig dienst als woonhuis van de mulder, de heer Emile van Esch. De familie van Esch was sinds 1844 pachter van de watermolen en is sinds 1900 eigenaar. Inrichting, een koppel 17der blauwe en een koppel 17der kunststenen. Het luiwerk is een sleepluiwerk. Historische bijzonderheden; in 1868 zijn de houten molengebouwen door de thans nog bestaande stenen exemplaren vervangen. De molen komt reeds voor in het plakkaat van Karel V van 1545 over de waterbeheersing en behoorde toen aan de Heren van Boxtel.
De laatste molen op deze dag was de St. Jan te Oerle-Veldhoven, gebouwd in 1987-1989 door John de Jongh. Het is een maalvaardige stellingmolen waarvan het achtkant afkomstig is uit het Duitse Leezen. Deze houten achtkant is gedekt met riet en staat op een gemetselde onderbouw. De stenen van de onderbouw zijn van een gesloopte molen in Vught. De binnenroe is een fokwiek, de buitenroe is Oud-Hollands, een neutenkruiwerk en een Vlaamse blokvang uit vier stukken. De inrichting bestaat uit een koppel blauwe 16der stenen, een mengketel een buil een elevator een pletter en een 7 tons silo.
De dag werd afgesloten met een diner buffet tussen de koeien van melkveebedrijf Van Rooijen in Ospel. De broers van Rooijen runnen samen een zeer geautomatiseerd melkveebedrijf. De vrouwen van gebroeders hebben daarnaast nog een zeer goedlopende nevenactiviteit die bestaat uit boeren spellen tot een compleet verzorgd dagje boerderij! Aangekomen op het bedrijf werden wij gastvrij ontvangen door de ondernemers om daarna gebruik te maken van het dinerbuffet in een ruimte met zicht op de koeien. Daarna was weer het woord aan de heer van Rooijen. Deze vertelde over welke keuzes zij hebben gemaakt bij het ontwikkelen van hun nieuwe stal voor de melkkoeien. Tijdens de rondgang konden wij het nog beter zien, de stal is ver geautomatiseerd met melkrobots, voerrobot, mestrobot en koeborstels. Met veel enthousiasme werd verteld over het management op het bedrijf. Tijdens de rondleiding kregen wij de kans specifieke vragen te stellen.
Net zoals de jaarlijkse excursie, was de excursie tussen de koeien, zeer geslaagd.
Met dank aan de organisatie.