Kasteelmolen, Baarlo
(watermolen 173 op de Molenkaart Limburg)
Uit een transportbrief van 1530 blijkt dat aan het kasteel De Borcht (of d’Erp) een watermolen met maalrecht verbonden was. De molen is tot 1970 eigendom geweest van adellijke families woonachtig op het kasteel nabij de molen. In 1970 ging het eigendom van de molen over naar de gemeente Maasbree; tegenwoordig gemeente Peel en Maas.
Door problemen met de watertoevoer lag de molen vaak stil. In1801 werd daarom een standerdmolen gebouwd en het maalkoppel van de Kasteelmolen verhuisde naar de windmolen; die in 1944 door oorlogsgeweld is vernietigd.
Nadat het maalkoppel was verwijderd werd de watermolen verbouwd tot oliemolen.
Technische gegevens van de molen vóór 1801 zijn er niet, van daarna is bekend dat de molen een onderslagrad had. In 1906 is de oliemolen terug omgebouwd naar graanmolen en werd het waterrad vervangen door een Girard-turbine. De ombouw bestond uit het bouwen van een nieuw molengebouw met twee maalkoppels vóór de bestaande oliemolen; sluiswerk en aandrijving werden in ijzer uitgevoerd.
De watertoevoer voor de molen is altijd een probleem geweest. De Kwistbeek is een winterbeek en kan alleen in de natte seizoenen voldoende energie leveren. Daarbij komt dat er stroomopwaarts nog een watermolen was die geregeld zorgde voor onvoldoende water bij de Kasteelmolen. Gevolg is dat er tussen 1906 en 1962 veel verschillende krachtbronnen zijn toegepast. In 1914 kwam er een benzinemotor als hulpbron, die al vrij snel (in de eerste wereldoorlog) werd omgebouwd naar een zuiggasmotor, die op zijn beurt in 1930 werd vervangen door een gloeikop-ruwoliemotor. In 1935 werd er overgeschakeld op elektrische aandrijving en in 1950 kwam er een elektrisch aangedreven hamermolen. Na 1962 werd er niet meer gemalen.
Direct na de aankoop van de molen door de gemeente in 1970 werd de molen gerestaureerd en daarbij teruggebracht naar zijn oorspronkelijke vorm. Het voorste gebouw uit 1906 (de graanmolen) werd gesloopt en achterste gebouw van vóór 1700 werd gerestaureerd en omgebouwd tot graanmolen. Door gebruik te maken van een groot waterwiel kon de oorspronkelijke aandrijving en de bestaande maalstoel met twee koppels opnieuw gebruikt worden.
De dubbele maalstoel verhuisde weer naar het achterste gebouw en de molen kreeg weer een houten onderslagrad en aswiel.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met waterrad (onderslag)
Overige kenmerken: baksteen opgebouwd molenhuis met leien gedekte mansardekap
Wateraanvoer: Kwistbeek
Sluiswerk: maalsluis met haal, lossluis met windhaspel
Rad: hout met diameter 5,14 m
Gangwerk: hout en ijzer, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: 1 : 7,37
Maalkoppel: 2 (15-der blauwe steen)
Overige werktuigen: geen
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-06680-w?paging=true
https://www.allemolens.nl/
Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.
Adres: Baron van Erplaan 1 5991 BM Baarlo
GPS: N: 51.33066, O: 6.09785
