Strijthagermolen, Landgraaf
(watermolen 21 op de Molenkaart Limburg)
De molen vindt zijn oorsprong rond 1700 en maakte onderdeel uit van kasteel Strijthagen. De molen lag erg afgelegen, de molenaar zorgde zelf voor aan- en afvoer van graan en meel.
De molen is tot 1899 in eigendom geweest van meerdere adellijke families. In dat jaar werd de molen verkocht aan de eigenaar van de Oranje-Nassaumijnen. Het verwerven van de molen door de Oranje-Nassaumijn had een reden, eind 18de eeuw ontstond er veel schade aan gebouwen als gevolg van grondverzakkingen door de mijnbouw. Om grote schadeclaims te voorkomen kochten de mijnen gebouwen, zoals deze molen, op.
In 1917 was het de beurt aan een exploitatiemaatschappij van onroerend goed om eigenaar te zijn. In 1982 werd de gemeente eigenaar en drie jaar later weer de Limburgse Monumenten Stichting. Momenteel is gemeente Landgraaf weer eigenaar.
De molen werd vanaf 1924 gepacht en tot 1950 werd er gemalen; de pachter vertrok in 1985 uit de molen waarna die onbeheerd achterbleef. Nu is de gemeente weer eigenaar.
De Strijthagermolen was van oorsprong een graanmolen. Tot eind 19de eeuw had de molen een ijzeren bovenslagrad. Het water kreeg de molen van de Strijthagerbeek en een aantal bronnen, via een grote wijer. Door de grondverzakking begin 20ste eeuw fungeerde dat niet meer. Als oplossing is toen gekozen om het bovenslagrad om te draaien en te gebruiken als hoog middenslagrad met gewijzigde draairichting tot gevolg. Daardoor veranderde ook de gehele aandrijving van richting. De beide koppels met linksdraaiende stenen werden verlegd en kregen een scherpsel voor rechtsdraaiende stenen. Het gebruik van een bovenslagrad als onderslagrad was niet optimaal, het rendement was laag. Toen in 1950 de molen werd stilgelegd, werden enkele waterafvoerende voorzieningen aangebracht om het beekwater af te voeren wat ten koste ging van het waterrad.
In 1989 werd begonnen met een omvangrijke restauratie. Er kwam een nieuw waterrad en er werden waterbouwkundige werkzaamheden aan beek en wijer uitgevoerd. Na de restauratie draaide de molen geregeld voor demonstratiedoeleinden. Inmiddels is de molen niet meer in bedrijf.
Had de molen eerst twee maalkoppels, omstreeks 1930 werd het koppel met Duitse blauwe stenen verwijderd en bleef er een koppel kunststenen over. Ook het bijzondere luiwerk met tredmolen blijkt vervangen te zijn door een kammenluiwerk.
De naam Strijthagermolen dankt de molen aan het landgoed waarvan de molen onderdeel uitmaakt.
Bijzonder aan de molen zijn de twee achtkantige maalkuipen.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met waterrad (middenslag)
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: Strijthagerbeek, enkele bronnen en wijer
Sluiswerk: onbekend
Rad: hout, diameter 5,10 m
Gangwerk: hout, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: 1 (kunststeen, afmeting onbekend)
Overige werktuigen: kammenluiwerk
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-01122
https://www.allemolens.nl/
Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.
Adres: Strijthagermolenweg 5 6372 PT Landgraaf
GPS: N: 50.88593, O: 6.03413
