Meerssen, Groote Molen
(watermolen 47 op de Molenkaart Limburg)
Het bouwjaar van de oorspronkelijk molen is niet bekend. De eerste beschrijving betreft de openbare verkoop in 1882. Tussen 1882 en 1916 is de molen onder dezelfde eigenaar enkele keren verpacht. In 1916 werd de laatste pachter ook de eigenaar van de molen. Na vererving in 1935 werd de molen in 1975 verkocht aan Cees Spelt die in 1984 ook de Commandeursmolen kocht en er een goed lopend bedrijf van maakte.
De molen was in zijn oorspronkelijke vorm een karakteristieke Zuid-Limburgse watermolen. Het eeuwenoude gebouw werd in het begin van de 20ste eeuw afgebroken en vervangen door een industriële molen.
De molen had oorspronkelijk twee waterraderen van ongeveer gelijke diameter. Elk rad dreef een specifiek steenkoppel aan. In de jaren ’80 van de 19ste eeuw werden beide raderen vervangen. Elk rad had een eigen maalsluis met haalbediening; twee lossluizen completeerden het sluiswerk.
In 1918 werd de maalinrichting aangepast, waarbij het voorste houten gangwerk met de roggenstenen behouden bleef. Het achterste eveneens houten rad werd vervangen door een ijzeren rad met houten schoepen. Beide raderen waren onderslagraderen; opmerkelijk gezien het grote verval van meer dan 2 meter ter plaatse. Beide raderen werden al in 1931 vervangen door een dubbele liggende Francisturbine, een toentertijd unicum in Nederland. Het ijzeren waterrad werd verkocht aan de Geulhemmermolen in Berg en Terblijt. Via turbine-as, drijfriem en transmissie-as werden diverse werktuigen aangedreven waaronder vier maalkoppels. In de loop der jaren zijn twee van de vier maalkoppels verdwenen. Midden vorige eeuw raakte maalstenen economisch gezien minder geschikt voor het malen van tarwe- en veevoer kwam er een kleine hamermolen. Later bleek ook dat de dubbele turbine nodig gereviseerd moest worden en de verspreide opstelling van de werktuigen niet economisch was, een deel van het bedrijf ging over op elektrische aandrijving.
Begin jaren ’80 van de vorige eeuw deed de molen mee met een proefproject voor elektriciteits-opwekking. In 1985 kreeg de molen een generator en werd de turbine gereviseerd. Kort daarop werd de eerste elektriciteit aan het net geleverd. Van directe aandrijving van de aanwezige werktuigen door waterkracht was geen sprake meer.
Bijzonder aan de molen is de unieke dubbele horizontale Francis-turbine: Kenmerk van turbines is dat ze het beste rendement leveren bij vol vermogen. Door een kleine en grote turbine te gebruiken kan afhankelijk van het debiet gekozen worden voor de kleine, grote of beide turbines.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met dubbele turbine
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: noordelijke Geultak
Sluiswerk: maalsluis, lossluis, op afstand aangestuurde tandheugel
Rad of Raderen: n.v.t.
Gangwerk: onbekend riemaandrijving; machines door individuele elektromotoren
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: 2 (16-der kunststeen)
Overige werktuigen: elektriciteitsopwekking; silo's voor graanopslag, graanreiniger, bloembuil, mengketels, elevatoren en transport-schroeven
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-06681-k?paging=true https://www.allemolens.nl/
De molen is in particulier eigendom en wordt niet voor bezoekers opengesteld.
Adres: Molenveldweg 12 6231 RX Meerssen
GPS: N: 50.88159, O: 5.75598