Plasmolen, Bovenste Plasmolen

(watermolen 150 op de Molenkaart Limburg)

Hoe oud de Bovenste Plasmolen is weten we niet; mogelijk was er al een molen in de 15de eeuw. Een muuranker geeft het jaartal 1725 aan wat er op duidt dat er in dat jaar een verbouwing heeft plaats gevonden. Tot 1846 was de molen een papiermolen; daarna een graan- en pelmolen.

Alphons Verouden was de laatste beroepsmolenaar op de molen, in 1944 stierf hij door oorlogsgeweld.  Alphons stond in de buurt bekend als een bekwaam en ervaren molenaar, hij kwam dan ook uit een familie van molenaars; ook zijn overgrootvader, grootvader en vader waren molenaars. Ook de molen raakte in 1944 uit bedrijf als gevolg van oorlogsschade. Vandaag de dag is de molen eigendom[W1]  van een stichting en wordt er bij tijd en wijle diervoeder gemalen.

De molen heeft een groot ijzeren waterrad dat zowel al bovenslag- als middenslagrad te gebruiken is. Dit waterrad stuurt via een drievoudige overbrenging beide maalkoppels aan. Voor boven- als middenslagrad zijn twee aparte waterstromen aanwezig, beide gevoed door plaatselijke bronnen op de St.Jansberg . Voor het bovenslagrad is er het hoger gelegen Groene Water, een beek en een lange kanjel, voor het middenslagrad een nabij gelegen wijer, gevoed door lager gelegen bronnen. Naast de aandrijving vanaf het waterrad is er ook een aandrijving vanuit een hulpbron voor een van de beide koppels, een benzinemotor uit 1901.

Begin jaren ’90 van de vorige eeuw verkeerde de molen in erbarmelijke staat. Hoewel de aandrijving nog in redelijke staat verkeerde was dat bij het waterrad en het molenhuis geenszins het geval. Tijd voor actie: in 1995 werd een stichting in het leven geroepen en werd na een periode van onderzoek, voorbereiding en fondsenwerving in 1999 een start gemaakt met de herstelwerkzaamheden, bestaande uit restauratie, vervanging van verloren gegane delen en herstel van de oorlogsschade.  

Bijzonder aan de molen is het waterrad dat zowel als boven- als middenslagrad gebruikt kan worden. Wateraanvoer voor de bovenslag komt via een zogenoemde nekslag in de schoepen, zodat het rad in dezelfde richting draait als bij de wateraanvoer voor de middenslagaandrijving.

Kenmerken van de molen:

  • Watermolen met een waterrad (zowel bovenslag als middenslag)

  • Overige kenmerken: baksteen opgebouwd molenhuis

  • Wateraanvoer: De beek van het Groene Water, wijer, bron De Helskuil via het Reneke

  • Sluiswerk: handbediening, klep in kanjel

  • Rad: ijzer, diameter 7,10 m

  • Gangwerk: ijzer, riemaandrijving, onderaandrijving

  • Overbrengingsverhouding: onbekend

  • Maalkoppel: 2 (14-der blauwe steen)

  • Overige werktuigen: gaffelluiwerk, benzinemotor

Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-01625?paging=true
https://www.allemolens.nl/

of bezoek de website van de Bovenste Plasmolen: https://bovensteplasmolen.com/

bekijk ook het filmpje op https://youtu.be/WlcbwaQGhPk

Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.

Adres: St. Maartensweg 1 6586 AM Plasmolen
GPS: N: 51.73950, O: 5.92253