Roermond, ECI-centrale
(watermolen 113 op de Molenkaart Limburg)
Hoewel de ECI-centrale in 1920 is gebouwd gaat de geschiedenis van die plek veel verder terug in de tijd.
Op de plaats van de ECI-centrale stonden vóór 1920 de twee bovenste molens. Hoe oud die oorspronkelijke watermolens waren, is niet bekend. Wel komen ze samen met vier andere molens op de Roer voor op kaarten die omstreeks 1550 gemaakt zijn.
Na verplichte verkoop in de Franse tijd ontstond er in de twee bovenste molens een omvangrijke meel- en papierindustrie. Gedurende de 19de eeuw wisselden de molens enkele keren gedwongen dan wel vrijwillig van eigenaar.
De graanmolen op de rechteroever brandde in 1853 volledig af maar werd herbouwd. Bijzonder is dat in deze nieuwe molen een ‘molentoestel’ werd gebouwd waarop tien jaar eerder patent was aangevraagd. Welk patent is niet bekend maar wel dat het te maken had met het gebruik van luchtstromen tijdens het maalproces.
De papiermolen op de linkeroever groeide in de eerste helft van de 19de eeuw uit tot de grootste papiermolen van Nederland. De papiermolen evolueerde in die tijd tot papierfabriek en de stoommachine deed zijn intrede. Naast de stoommachine maakte de fabriek gebruik van waterkracht door middel van twee onderslagraderen. In de jaren ’80 van de 19de eeuw kwam de papierfabriek door verouderde productiemethoden in financiële problemen. Verkoop volgde in 1883 en de papiermolen werd omgebouwd tot graanmolen. Korte tijd later werden beide onderslagraderen ingewisseld voor een turbine.
In 1918 kregen beide molens weer een nieuwe eigenaar, een conservenfabrikant. Het waterrad en de turbine werden gesloopt en even verderop kwam een waterkrachtcentrale met twee verticale Francisturbines en de ECI-centrale kreeg zijn huidige omvang.
Gedurende de oorlog leverde de centrale met één turbine elektriciteit aan de stad. Aan het eind van de oorlog werd de centrale door de bezetters opgeblazen maar in 1948 alweer hersteld. Een tweede turbine is er niet meer van gekomen.
De centrale is vanwege de zeldzaamheid en de situering van grote cultuurhistorische waarde voor de industriële geschiedenis van Nederland.
In 2008 zijn er vistrappen geplaatst waardoor vanuit de Noordzee tot aan de Duitse paaigebieden een ononderbroken route is ontstaan. Thans is de molen bedrijfseigendom en wordt er elektriciteit opgewekt.
De naam E.C.I-centrale draagt de molen sinds 1926 en dankt de molen aan de periode tussen 1926 en 1942 toen de NV Electro Chemische Industrie er gevestigd was.
Bijzonder aan de molen is zijn zeldzaamheid en zijn situering en is van grote cultuurhistorische waarde voor de industriële geschiedenis van Nederland.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met één Francis turbine
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: Roer
Sluiswerk: grote sluis met krooshek en automatische reinigingsinstallatie
Rad of Raderen: turbine
Gangwerk: ijzer met kroonwiel, pignon, regulateur, vliegwiel en draaistroomgenerator
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: geen
Overige werktuigen: elektriciteitsopwekking
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-10675?paging=true
https://www.allemolens.nl/
De molen is in particulier eigendom en wordt alleen op de Open Monumentendagen opengesteld.
Adres: Molenweg 56 6041 KW Roermond
GPS: N: 51.18973, O: 5.98116
