Schin op Geul, Schaloensmolen
(watermolen 11 op de Molenkaart Limburg)
Hoe oud de oorspronkelijke Schaloensmolen is, is niet bekend. Wat wel bekend is, is dat rond de eeuwwisseling van de 17de naar de 18de eeuw de bestaande molen vernieuwd werd door een molen zoals die grotendeels nu nog bestaat. Het witte molengebouw is opgetrokken uit mergelsteen met hardstenen omlijstingen en daken gedekt met leien. De molen was de laatste banmolen van Oud-Valkenburg en Schin op Geul.
De molen is tot 1969 door overerving in bezit geweest van adellijke families. In 1969 werd de molen samen met het landgoed verkocht aan de gemeente Valkenburg. De gemeente verkocht het kasteel weer snel maar behield de molen en de eromheen liggen grond.
De molen werd tot eind jaren ’50 verpacht; daarna kwam het maalproces op de molen tot stilstand.
Begin jaren ‘70 werd de molen verhuurd aan de Valkenburgs afdeling van IVN. Door vrijwilligers werd de molen aan de binnenzijde opgeknapt en ingericht voor ontvangsten, bijeenkomsten en tentoonstellingen.
De molen, gelegen aan de molentak van de Geul, kreeg in 1924 een verticale Francisturbine. In de periode daarvoor was de aandrijving volledig in hout uitgevoerd. Het kleine onderslagrad, de wateras en de raderen waren volledig in hout uitgevoerd. Niet duidelijk is hoeveel maalkoppels de molen gehad heeft; waarschijnlijk waren dat er twee.
Gelijk met de plaatsing van de turbine werd ook de houten aandrijving vervangen door een aandrijving van gietijzer met drie maalkoppels met 16-der stenen. De turbine werd in een turbinekamer geplaatst die aan de buitenzijde qua bouw en toegepast materiaal in overeenstemming is met de molen. Later is één koppel verwijderd en is de molen uitgebreid met een elevator.
Ook waren er plannen voor een kleine gelijkstoomcentrale voor de opwekking van elektriciteit voor het nabijgelegen kasteel Schaloen, maar dit is voor zover bekend nooit uitgevoerd.
Over de naam: Zowel de namen Chaloen als Schaloen zijn in gebruik, in alle gevallen uit te spreken als 'Sjaloen’.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met Francis turbine
Overige kenmerken: molenhuis opgebouwd uit mergel, hardstenen raamomlijstingen en met leien bedekte daken
Wateraanvoer: molentak van de Geul
Sluiswerk: bediening met haal
Rad: n.v.t.
Gangwerk: ijzer, riemaandrijving, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppels: 2 (16-der steensoort onbekend)
Overige werktuigen: elevator, luiwerk
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-03935?paging=true
https://www.allemolens.nl/
of bezoek de website van de molen: https://www.kasteeltuinoudvalkenburg.nl/schaloensmolen
Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.
Adres: Oud Valkenburg 1 6305 AA Schin op Geul
GPS: N: 50.85592, O: 5.85017
