Ophovenermolen, Sittard
(watermolen 27 op de Molenkaart Limburg)
De molen, een oliemolen gebouwd omstreeks 1716, is tot aan de Franse revolutie in eigendom geweest van de adel. Daarvoor was er in Sittard al een graanmolen die als banmolen fungeerde. Het was voor de overige molens in en nabij de stad dan ook niet mogelijk om zelf graan te gaan malen. In 1798 veranderde dat en kregen de molens de vrijheid om van functie te wijzigen. De Ophovenermolen werd omgebouwd en ging graan malen.
Vanaf de 1798 heeft de molen vele particuliere eigenaren gehad totdat de molen in 1973 eigendom werd van een stichting. Hoewel de laatste molenaar, Theodoor Sloun, meer dan 50 jaar in dienst was bij de moleneigenaren, was het -ondanks een restauratie in 1949- in 1955 gedaan met het malen van graan.
Naast vele eigenaren heeft de molen ook vele veranderingen ondergaan. De eerste was zogezegd al tijdens de Frans revolutie wanneer de oliemolen wordt omgebouwd tot graanmolen. De volgende aanpassing vond plaats in 1862 en 1869; wat die aanpassing inhield is onbekend. In 1893 kreeg de molen een nieuw middenslagrad; om een groter vermogen te krijgen werd het rad vervangen door een eveneens houten middenslagrad met iets grotere afmetingen.
In 1907 en 1908 werd het waterrad weer vervangen maar waren de verbeteringen ingrijpender. Het houten rad werd vervangen door een in hout en ijzer uitgevoerd rad met een weer iets grotere diameter. Ook de bediening van maal- en lossluizen en het gangwerk werd in ijzer uitgevoerd.
Het gangwerk kent in tegenstelling tot wat gebruikelijk is een extra tussenas in het verlengde van de wateras. Dat gangwerk is tot op heden nog steeds aanwezig. De molen kreeg bij de wijziging in 1907/08 een ijzeren maalstoel met vier maalkoppels. Twee ervan zijn er momenteel van overgebleven.
Na de eigendomsoverdracht naar de stichting werd tussen 1973 en 1976 de molen ingrijpend gerestaureerd. Het oude rad werd vervangen door een volledig ijzeren waterrad. De gebouwen op het molenerf waaronder de molen kregen de functie van restaurant.
In het najaar van 1983 sloeg het noodlot toe, door heftige neerslag en een versperring trad de Geleenbeek buiten haar oevers. Een ongelukkige handeling die daarop volgde bracht grote schade aan het gangwerk aan. Na herstel van die schade en een grote restauratie in 1998 is de molen weer geheel maalvaardig. In het najaar van 2003 is de molen geschikt gemaakt voor de opwekking van elektriciteit, goed voor ongeveer 30 huishoudens.
De Ophovenermolen wordt ook wel de molen van Laudy genoemd; vernoemd daar de laatste particuliere eigenaar wiens familie de molen tussen 1918 en 1973 in eigendom had.
Bijzonder aan de molen is de overbrenging met een extra tussenas tussen wateras en koningsspil.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met waterrad (middenslag)
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: Geleenbeek
Sluiswerk: maalsluis en lossluis met tandheugel
Rad: ijzer, diameter 5,92 m
Gangwerk: ijzer, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: 2 (16-der kunststeen en een 17-der Franse-steen)
Overige werktuigen: elektriciteitsopwekking; luiwerk met riemaandrijving
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-01111
https://www.allemolens.nl/
Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.
Adres: Molenweg 56 6133 XN Sittard
GPS: N: 50.98818, O: 5.86273
