Sittard, Stadbroekermolen
(watermolen 28 op de Molenkaart Limburg)
De molen, in de jaren ’80 van de 16de eeuw gebouwd, was van oorsprong een looi- en slijpmolen bestemd voor het malen van eikenschors en het slijpen van messen. Blijkbaar was de plaats aan de Geleenbeek, toen nog in het broekland voorbij de stad, zo belangrijk dat voor een goede plaatsbepaling de beroemde cartograaf Mercator werd ingehuurd. Later, toen de concurrentie in het slijpen van messen te groot werd, is de molen omgebouwd tot olie- en graanmolen. De molen heeft voor korte of lange tijd vele eigenaren gekend. De langste en meest bekende is waarschijnlijk de familie Roufs die de molen tussen 1840 en 1954 in eigendom hadden. In 1954 ging de molen over naar de gemeente Sittard. De gemeente bleek alleen geïnteresseerd in de gebouwen en liet de molen in verval achter. Sinds 2015 is de molen in eigendom van een onderneming. Al in 2006 werd de molen gerenoveerd en daarna gebruikt als zalencentrum.
Was de molen bij de bouw omstreeks 1585 een looi- en slijpmolen, bij verkoop in 1837 bleek de molen ook te beschikken over koppels voor het malen van graan en een inrichting voor het slaan van olie. De molen werd aangedreven door twee achter elkaar geplaatste middenslagraderen, elk met een eigen maalsluis. In de beginjaren van de familie Roufs als eigenaar werd de molen geregeld uitgebreid, in 1866 met een 15 pk stoommachine. De vierkante schoorsteen is daarvan nog het enige overblijfsel. In die tijd werd alleen nog maar graan gemalen en verhandeld. Eind 19de eeuw werden de beide houten waterraderen vervangen door een ijzeren middenslagrad. Ook werd het sluiswerk, bestaande uit en maal- en lossluis, vernieuwd. Begin vorige eeuw kreeg de molen een turbine in plaats van een waterrad en werd de oliemolen en maalinrichting vervangen door een ijzeren gangwerk. Ook de stoommachine werd na jaren van trouwe dienst verwijderd. Na deze wijziging lagen er vier maalkoppels op de maalstoel. Na de tweede wereldoorlog kwam de molen stil te liggen en trad sterke verval in. Medio jaren ’90 van de vorige eeuw werd de molen in opdracht van de gemeente ingrijpend gerestaureerd. Naast de restauratie van de molen wat praktisch neerkwam op herbouw moesten ook de totaal verdwenen waterbouwkundige werken weer worden gerealiseerd.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met turbine
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: Geleenbeek
Sluiswerk: maalsluis en lossluis met tandheugel
Rad: n.v.t.
Gangwerk: ijzer, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: 2 (afmeting en steensoort onbekend)
Overige werktuigen: onbekend
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-01110-kk?paging=true
https://www.allemolens.nl/
of bezoek de website van de Stadbroekermolen: https://stadbroekermolen.nl/
De molen is in particulier eigendom en wordt niet voor bezoekers opengesteld.
Adres:
Jacqueline Roufsweg 1 6136 VG Sittard
GPS: N: 51.00717, O: 5.88426
