Stevensweert, Hompesche Molen
(windmolen 109 op de Molenkaart Limburg)
De geschiedenis van de Hompesche Molen gaat terug tot 1721/1722. In die jaren werd de molen in opdracht van graaf Van Hompesch gebouwd. Saillant detail is het gedetailleerde bestek van de molen wat de indruk wekt op Hollandse leest geschoeid te zijn. Daarin is vastgelegd dat de aannemer verplicht is een bekwame meesterknecht uit Holland te ontbinden of in dienst te nemen voor het ontwerp en de realisatie van het gaandewerk en het oliewerk. Na gereedkomen werd de molen banmolen voor de heerlijkheid Stevensweert. Tijdens de Franse tijd eindigde zoals overal deze situatie en kwam de molen in bezit van een bekende molenaarsfamilie uit Echt. Bijna een eeuw bleef de molen in eigendom, in 1901 werd de molen verkocht en twee jaar later wederom, dit keer aan de familie Sangers, die de molen tot ver in de 20ste eeuw in eigendom hebben gehad. Sinds 2014 is de molen eigendom van Natuurmonumenten.
De molen, een grote stellingmolen met vijf zolders en een souterrain, is gebouwd als graan- en oliemolen. Het olieslagwerk stond onder in de molen en is niet meer aanwezig. De steenkoppels liggen op de vierde zolder, de steenzolder. Overbrenging van het bovenwiel naar het oliewerk bestond uit een lange spil tussen de tweede en vierde zolder, een wentelas en meerdere kroonwielen.
Rond 1920 lijkt er sprake van een restauratie, al in 1915 vraagt de molenaar een ijzeren bovenas en roeden te koop aan en in 1920 werden bovenwiel en borstroeden te koop aangeboden. Het vermoeden is dat ergens rond 1919 de molen is hersteld met onderdelen uit een andere grote molen.
De oorlogsjaren is de molen niet ongeschonden doorgekomen. In oktober 1944 ontstond er veel schade en viel de molen stil. Pas in 1948 kon de molen gerestaureerd worden.
In de jaren ’50 stelden de ontwikkelingen in de veehouderij - er ontstond meer vraag naar mengvoeders - de molenaar voor de keuze tot aanschaf van een hamermolen en menginstallatie of te kiezen voor een andere bedrijfstak. Hij koos het laatste met als gevolg dat er alleen nog voor eigen gebruik gemalen werd. Daardoor bleef ook het regelmatig onderhoud achterwege en verslechterde de conditie van de molen. Tussen 1975 en 1977 volgde opnieuw een restauratie.
De biotoop van de molen is goed door zijn hoge ligging en opstakelvrije ruimte rondom. Was de molen eerder uitgerust met VanBussel stroomlijnwieken, tegenwoordig is de molen voorzien van fokwieken.
De naam Hompesche molen dankt de molen aan zijn bouwheer Reynart Vincentius, graaf van Hompesch.
Bijzonder aan de molen is de onderste verdieping die in principe ook kan dienen als gevangenis.
Kenmerken van de molen:
Stellingmolen
Overige kenmerken: bovenkruier, Engels kruiwerk, Vlaamse vang, buiten vangstok
Gevlucht: fokwieken 25,00 m
Overbrengingsverhouding: 1 : 6,05 en 1 : 6,84
Maalkoppels: 3 (17-der blauwe steen, Franse-steen en kunststeen)
Overige werktuigen: buil, sleepluiwerk, regulateur
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-03936 !!!!!!!!!!!!!!!!!!
https://www.allemolens.nl/
of bezoek de website van de Hompesche Molen https://hompesche-molen.nl
Wil je de molen bezoeken; raadpleeg dan altijd van tevoren de openingstijden op bovenstaande websites.
Adres: Molendijk 6 6107 AA Stevensweert
GPS: N: 51.12051, O: 5.83615
