Stramproy, Broekmolen
(watermolen 108 op de Molenkaart Limburg)
De Broekmolen ligt vrij afgelegen in het buurtschap Heyeroth aan de molentak van de Aabeek.
De leeftijd van de molen is vermoedelijk 1738.
Tot in de jaren ’80 van de 18de eeuw hadden een nabijgelegen windmolen kerkelijke eigenaren. Daarna en tot begin jaren ’70 van de 19de eeuw heeft de molen veel eigenaren gekend, opvallend waren dat vaak burgemeesters van steden en dorpen in Limburg. Geen van de eigenaren heeft de molen ooit zelf gebruik, de molen werd telkens verpacht. In de jaren ’60 van de vorige eeuw probeerde de eigenaar de molen te verkopen. Er waren voldoende geïnteresseerden, maar de molen stond inmiddels op de monumentenlijst, een eventuele koper was verplicht de molen te restaureren. Ook de gemeente Stramproy had geen interesse. Toch was er uiteindelijk begin jaren ’70 een koper die het aandurfde de molen te kopen en te restaureren. Met medewerking van de gemeente Stramproy, de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en de Molenstichting Limburg werd tussen 1976 en 1978 de molen gerestaureerd. Vandaag de dag is de molen privébezit.
De molen kreeg in 1868 zijn huidige vorm. De Broekmolen wordt als sinds begin 19de eeuw een ‘water-graanmolen’ genoemd, waarschijnlijk heeft de molen nooit een andere functie gehad. De molen heeft een houten onderslagrad met plaatijzeren (omgezette) schoepen dat eind 19de eeuw vervangen werd door een breder exemplaar. Het gangwerk is compact uitgevoerd, de drie maalkoppels liggen dicht tegen elkaar. Twee ervan worden via een rondsel aangedreven door het spoorwiel, het derde koppel via een tussenas waarop een schijfloop zit die door het aswiel wordt aangedreven. Het debiet van de beek is gering zodat slechts een koppel tegelijk kon worden aangedreven.
In 1950 kreeg de molen een nieuw waterrad en nieuwe maal- en lossluizen. In die tijd werd nog maar een steenkoppel gebruikt. Medio jaren ’50 werd de molen stilgezet en de molen en woonhuis kwamen leeg te staan. Het gehele complex raakte daarop snel in verval.
Tussen 1976 en 1978 vond er een ingrijpende restauratie plaats. Na de restauratie draaide de molen wel maar malen was niet mogelijk. In 2015 en 2016 is het dak hersteld en is de molen naast draaivaardig ook maalvaardig op één koppel gemaakt. Momenteel is de molen buiten bedrijf.
De aanpassingen begin deze eeuw zijn niet helemaal duidelijk. Er is informatie dat de molen in 2013 is uitgebreid met een ruwoliemotor uit 1928 en afkomstig uit een maalderij in België. Doel van de motor is de aandrijving van een generator voor elektriciteitsopwekking.
De naam Broekmolen dankt de molen aan de plaats waar hij gelegen is, in het broek of Molenbroekroth bij de huidige Aabeek.
Kenmerken van de molen:
Watermolen met een waterrad (onderslag)
Overige kenmerken: uit baksteen opgebouwd molenhuis
Wateraanvoer: molentak van Aabeek
Sluiswerk: maalsluis, lossluis, tandheugel
Rad of Raderen: hout met ijzeren schoepen 5,42 m
Gangwerk: hout, onderaandrijving
Overbrengingsverhouding: onbekend
Maalkoppel: 2 (17-der blauwe steen en 17-der kunststeen)
Overige werktuigen: elektriciteitsopwekking
Voor meer informatie bezoek onderstaande websites:
https://limburgserfgoednet.nl/
https://www.molendatabase.nl/molens/ten-bruggencate-nr-06681-t?paging=true
https://www.allemolens.nl/
De molen is in particulier eigendom en wordt niet voor bezoekers opengesteld.
Adres: Grensweg 8 6039 RS Stramproy
GPS: N: 51.18496, O: 5.67612
